અલ્લાહ તઆલા તરફથી હઝરત આદમ અલૈ.થી લઈને હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમ સુધી સમયાંતરે, લોકોની હિદાયત અને માર્ગદર્શન માટે સમયાંતરે લોકોમાંથી જ વિશેષ સ્વરૂપે પસંદ કરીને એના વિશેષ બંદાઓને લોકો વચ્ચે મોકલવામાં આવ્યા. આવા લોકોને નબી અને રસૂલ કહેવામાં આવે છે.
અલ્લાહના જે બંદાને એમની કોમ માટે વિશેષ શરીઅત અને કિતાબ આપવામાં આવી હોય એને 'રસૂલ' અને 'નબી' બન્ને કહેવામાં આવે છે. અને જે વિશેષ બંદાને લોકોની હિદાયત માટે નક્કી કરવાની સાથે વિશેષ શરીઅત અને કિતાબ ન આપવામાં આવી હોય, અને તેઓ એમના પૂર્વેના રસૂલની શરીઅતના તાબેદાર અને એ મુજબ લોકોની હિદાયત માટે મોકલવામાં આવ્યા હોય, એમને ફક્તત 'નબી' કહેવામાં આવે છે.
નબી એટલે કે, અલ્લાહ તરફથી લોકો તરફ મોકલવામાં આવેલ એવા માણસ, જેની ફરમાબરદારી દરેક માણસ માટે જરૂરી હોય છે. નબીને અલ્લાહ તઆલા પોતાના વિશેષ્ા બંદા અને પયગંબર - સંદેશવાહક બનાવીને અન્ય લોકો કરતાં ઉચ્ચ સ્થાન અને બુલંદ મરતબાથી નવાઝે છે.
નબી દરેક પ્રકારના ગુનાહોથી પવિત્ર હોય છે. એટલે કે તેઓ નાના મોટા (સગીરહ - કબીરહ) કોઈ પણ પ્રકારના ગુના કરતા નથી.
અલ્લાહ તઆલા તરફથી જે મુજબ હુકમ કરવામાં આવે છે, અને જે વાત લોકો સુધી પહોંચાડવાનો આદેશ કરવામાં આવે છે, તેઓ પૂર્ણ રીતે એ જવાબદારી પૂરી કરે છે. તેઓ કોઈ વાત રહેવા દે કે ભૂલી જાય કે છુપાવી રાખે એ શકય નથી.
અલ્લાહના નબીઓ હમેંશા પુરૂષ્ા જ હોય છે, સ્ત્રી નહિ. અને જે માણસ માનવજાતિ માટે નબી હોય છે એ જ વ્યકિત જિન્નાતો માટે પણ નબી હોય છે.
નબી હોવું, અલ્લાહ તઆલાનું વિશેષ ઇનામ અને પસંદગી છે. કોઈ માણસ ઇબાદત, બંદગી કે નેકીઓમાં મહેનત કરીને આ સ્થાન મેળવી શકતો નથી. અલ્લાહ તઆલા જેને ઇચ્છે છે એને જ નુબુવ્વત અર્પણ ફરમાવે છે.
હઝરત આદમ અલૈ. સૌથી પહેલા નબી છે અને હઝરત રસૂલે કરીમ મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમ છેલ્લા નબી છે. અલ્લાહ તઆલા દુનિયામાં વિવિધ સમયે લોકોના માર્ગદર્શન અને હિદાયત માટે કેટલાયે નબીઓ મોકલ્યા. અલબત્ત એ બધાની કુલ સંખ્યા કોઈને ખબર નથી. અમુક રિવાયતોમાં એક લાખ ચોવીસ હઝાર, અમુક રિવાયતોમાં એક લાખ ચોંસઠ હઝાર અને અમુક રિવાયતોમાં બે લાખ ચોવીસ હઝારની સંખ્યાનો ઉલ્લેખ આવ્યો છે. સ્પષ્ટ છે કે આ બાબતે કોઈ સંખ્યા નક્કી નથી.
જેમના નબી હોવાનું વર્ણન કુર્આન અને હદીસમાં સ્પષ્ટ રૂપે આવ્યું છે, એ બધાને નબી માનવું મુસલમાન માટે જરૂરી છે. એટલે કે,
જે કોઈને, આગલા ગમે તે ઝમાનામાં અલ્લાહ તઆલા તરફથી નબી બનાવામાં આવ્યા હોય, એ છેલ્લે સુધી, એમના મૃત્યુ પછી પણ નબી જ ગણાશે. માટે એમના નબી હોવાનો ઇન્કાર ન કરવામાં આવે. હા, છેલ્લા નબી, રસૂલે કરીમ હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમના આગમન પછી આગલા નબીઓની શરીઅતના સ્થાને નબીએ કરીમ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમે બતાવેલ આદેશો અને શરીઅતને માનવી અને એના ઉપર અમલ કરવો જરૂરી છે.
મુસલમાન માટે જરૂરી છે કે હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમને અલ્લાહના અંતિમ નબી માનવાની સાથોસાથ અન્ય તમામ નબીઓને પણ નબી માને. જે નબીઓ - રસૂલો વિશે નામ સહિત નબી - રસૂલ હોવાનું વર્ણન કુરઆન - હદીસમાં છે એમને પણ અને જેમના નામોની ખબર નથી એમના વિશે પણ અકીદો રાખે કે તેઓ નબી અને રસૂલ છે. કોઈના વિશે એવું માનવું કે તે અલ્લાહના નબી - રસૂલ નથી, એ કુફ્ર છે.
આ જ પ્રમાણે જેમના નબી - રસૂલ હોવાનું નામ સાથે વર્ણન છે, એમના સિવાય કોઈ બીજા માણસને, કોઈ શરઈ દલીલ વગર, નબી કે રસૂલ માનવું પણ ખોટું છે. અન્ય ધર્મના આગલા મહાપુરૂષ્ાોને નક્કી સ્વરૂપે નબી માનવા ખોટું છે. અને એમના નબીહોવાનો સ્પષ્ટ ઇન્કાર પણ ખોટો છે. એવું માની શકાય કે, જો એમની તાલીમ, એમના આદર્શ જીવનચરિત્ર વગેરે આપણી સામે મોજૂદ અન્ય આસમાની ધમર્ોના વિરુદ્ઘ નથી, અને એમના મારફત લોકોને મોટી સંખ્યામાં હિદાયતની રાહ મળી છે, તો શક્તય છે કે તેઓ નબી હોય.
અને હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમ સઘળા નબીઓના સરદાર છે. અલ્લાહ તઆલાના દરબારમાં દરેક નબી અને રસૂલનું એના મરતબા મુજબ ઉચ્ચ સ્થાન છે. પરંતુ કોઈ નબીની મહાનતા અને બુલંદ મરતબાનું એવી રીતે વર્ણવવું કે સમજવું, જેનાથી બીજા નબીઓ અને રસૂલોની શાનમાં ગુસ્તાખી થાય, અથવા નબીઓને સામ - સામે મૂકીને એકની કોતાહી અને બીજાની ફઝીલત વર્ણવવી ખોટું છે. કુરઆનમાં એની મનાઈ આવેલી છે.
અલ્લાહના જે બંદાને એમની કોમ માટે વિશેષ શરીઅત અને કિતાબ આપવામાં આવી હોય એને 'રસૂલ' અને 'નબી' બન્ને કહેવામાં આવે છે. અને જે વિશેષ બંદાને લોકોની હિદાયત માટે નક્કી કરવાની સાથે વિશેષ શરીઅત અને કિતાબ ન આપવામાં આવી હોય, અને તેઓ એમના પૂર્વેના રસૂલની શરીઅતના તાબેદાર અને એ મુજબ લોકોની હિદાયત માટે મોકલવામાં આવ્યા હોય, એમને ફક્તત 'નબી' કહેવામાં આવે છે.
નબી એટલે કે, અલ્લાહ તરફથી લોકો તરફ મોકલવામાં આવેલ એવા માણસ, જેની ફરમાબરદારી દરેક માણસ માટે જરૂરી હોય છે. નબીને અલ્લાહ તઆલા પોતાના વિશેષ્ા બંદા અને પયગંબર - સંદેશવાહક બનાવીને અન્ય લોકો કરતાં ઉચ્ચ સ્થાન અને બુલંદ મરતબાથી નવાઝે છે.
નબી દરેક પ્રકારના ગુનાહોથી પવિત્ર હોય છે. એટલે કે તેઓ નાના મોટા (સગીરહ - કબીરહ) કોઈ પણ પ્રકારના ગુના કરતા નથી.
અલ્લાહ તઆલા તરફથી જે મુજબ હુકમ કરવામાં આવે છે, અને જે વાત લોકો સુધી પહોંચાડવાનો આદેશ કરવામાં આવે છે, તેઓ પૂર્ણ રીતે એ જવાબદારી પૂરી કરે છે. તેઓ કોઈ વાત રહેવા દે કે ભૂલી જાય કે છુપાવી રાખે એ શકય નથી.
અલ્લાહના નબીઓ હમેંશા પુરૂષ્ા જ હોય છે, સ્ત્રી નહિ. અને જે માણસ માનવજાતિ માટે નબી હોય છે એ જ વ્યકિત જિન્નાતો માટે પણ નબી હોય છે.
નબી હોવું, અલ્લાહ તઆલાનું વિશેષ ઇનામ અને પસંદગી છે. કોઈ માણસ ઇબાદત, બંદગી કે નેકીઓમાં મહેનત કરીને આ સ્થાન મેળવી શકતો નથી. અલ્લાહ તઆલા જેને ઇચ્છે છે એને જ નુબુવ્વત અર્પણ ફરમાવે છે.
હઝરત આદમ અલૈ. સૌથી પહેલા નબી છે અને હઝરત રસૂલે કરીમ મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમ છેલ્લા નબી છે. અલ્લાહ તઆલા દુનિયામાં વિવિધ સમયે લોકોના માર્ગદર્શન અને હિદાયત માટે કેટલાયે નબીઓ મોકલ્યા. અલબત્ત એ બધાની કુલ સંખ્યા કોઈને ખબર નથી. અમુક રિવાયતોમાં એક લાખ ચોવીસ હઝાર, અમુક રિવાયતોમાં એક લાખ ચોંસઠ હઝાર અને અમુક રિવાયતોમાં બે લાખ ચોવીસ હઝારની સંખ્યાનો ઉલ્લેખ આવ્યો છે. સ્પષ્ટ છે કે આ બાબતે કોઈ સંખ્યા નક્કી નથી.
જેમના નબી હોવાનું વર્ણન કુર્આન અને હદીસમાં સ્પષ્ટ રૂપે આવ્યું છે, એ બધાને નબી માનવું મુસલમાન માટે જરૂરી છે. એટલે કે,
જે કોઈને, આગલા ગમે તે ઝમાનામાં અલ્લાહ તઆલા તરફથી નબી બનાવામાં આવ્યા હોય, એ છેલ્લે સુધી, એમના મૃત્યુ પછી પણ નબી જ ગણાશે. માટે એમના નબી હોવાનો ઇન્કાર ન કરવામાં આવે. હા, છેલ્લા નબી, રસૂલે કરીમ હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમના આગમન પછી આગલા નબીઓની શરીઅતના સ્થાને નબીએ કરીમ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમે બતાવેલ આદેશો અને શરીઅતને માનવી અને એના ઉપર અમલ કરવો જરૂરી છે.
મુસલમાન માટે જરૂરી છે કે હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમને અલ્લાહના અંતિમ નબી માનવાની સાથોસાથ અન્ય તમામ નબીઓને પણ નબી માને. જે નબીઓ - રસૂલો વિશે નામ સહિત નબી - રસૂલ હોવાનું વર્ણન કુરઆન - હદીસમાં છે એમને પણ અને જેમના નામોની ખબર નથી એમના વિશે પણ અકીદો રાખે કે તેઓ નબી અને રસૂલ છે. કોઈના વિશે એવું માનવું કે તે અલ્લાહના નબી - રસૂલ નથી, એ કુફ્ર છે.
આ જ પ્રમાણે જેમના નબી - રસૂલ હોવાનું નામ સાથે વર્ણન છે, એમના સિવાય કોઈ બીજા માણસને, કોઈ શરઈ દલીલ વગર, નબી કે રસૂલ માનવું પણ ખોટું છે. અન્ય ધર્મના આગલા મહાપુરૂષ્ાોને નક્કી સ્વરૂપે નબી માનવા ખોટું છે. અને એમના નબીહોવાનો સ્પષ્ટ ઇન્કાર પણ ખોટો છે. એવું માની શકાય કે, જો એમની તાલીમ, એમના આદર્શ જીવનચરિત્ર વગેરે આપણી સામે મોજૂદ અન્ય આસમાની ધમર્ોના વિરુદ્ઘ નથી, અને એમના મારફત લોકોને મોટી સંખ્યામાં હિદાયતની રાહ મળી છે, તો શક્તય છે કે તેઓ નબી હોય.
અને હઝરત મુહમ્મદ સલ્લલ્લાહુ અલયહિ વ સલ્લમ સઘળા નબીઓના સરદાર છે. અલ્લાહ તઆલાના દરબારમાં દરેક નબી અને રસૂલનું એના મરતબા મુજબ ઉચ્ચ સ્થાન છે. પરંતુ કોઈ નબીની મહાનતા અને બુલંદ મરતબાનું એવી રીતે વર્ણવવું કે સમજવું, જેનાથી બીજા નબીઓ અને રસૂલોની શાનમાં ગુસ્તાખી થાય, અથવા નબીઓને સામ - સામે મૂકીને એકની કોતાહી અને બીજાની ફઝીલત વર્ણવવી ખોટું છે. કુરઆનમાં એની મનાઈ આવેલી છે.
No comments:
Post a Comment